Okul öncesi dönemi yaşlarında olan bir çocuğun, henüz gerçek ve hayali ayırt etme yetisi yeterli düzeyde gelişmediği için olayları abartarak, değiştirerek anlatma davranışı görülmesi normaldir. Bu nedenle bu yaşlardaki çocukların yanlış anlattıkları her şey yalan olarak kabul edilmemelidir. Yine de ebeveyn çocuğun yalanlarını önemsemeli hafife almamalıdır. Çocuklarda yalan söyleme davranışının belirli tetikleyici kaynakları vardır. Bunlar şu şekildedir:
l Çocuk, öğrendiği çoğu davranışı 7 yaşına kadar model alma yoluyla öğrenir. Bu dönemde çocuğun çevresinde sürekli yalana başvuran ve zor durumlardan bu şekilde kurtulmaya çalışan birileri varsa çocuğun bu davranışı öğrenmesi daha olasıdır. Yani çocuk yalan söyleme davranışını böyle birini model alarak öğrenmiş olabilir.
l Çocuklarda yalana başvurmanın bir diğer nedeni ebeveyn korkusu olabilmektedir. Çocuk, ebeveyni ya da bir başka yetişkin tarafından azarlanacağını veya cezalandırılacağını hissettiği zaman yalana başvurması çok olası bir durumdur. Bu durumdaki çocuk, hem psikolojik hem de fiziksel şiddetten kaçınmaya çalışmaktadır.
l Bir başka yalan söyleme nedeni olarak çocuğun sevgi ve ilgi ihtiyacı kaynaklı olan yalan söylemedir. Bu durumda çocuk, ebeveynlerinden veya sevdiği bir başka yetişkinden veya arkadaşlarından daha çok ilgi ve sevgi talep eder. Bunun sonucunda yalana başvurarak ilgi çekmeye çalışır. Bunun nedeni çocuğun koşullu bir sevgiyle sevilmiş olmasıdır. Yani çocuk, kendinden beklenmeyen, kabul edilmeyen bir şey yaptığında sevilmeyeceğini düşünür. Çocuklar her durumda koşulsuz sevilmeye layıktır.
Ailelere Bazı Tavsiyeler
l Her ne kadar çocuklar gerçek ve hayali tam olarak ayırt edemeseler de çocukların yalanları hafife alınmamalı ve kaynağı araştırılmalıdır. Ufak yalanlar görmezden gelinmemelidir.
l Yalan söylediği zaman yalan söylediği yüzüne vurularak çocuk utandırılmamalıdır. Bunun yerine her defasında doğru söylemenin iyi ve güzel bir erdem olduğu hatırlatılmalıdır.
l Çocuk anlaşıldığını, koşulsuz sevildiğini ve eleştirilmeyeceğini bildiği zaman yalana başvurmayacaktır. Bu nedenle çocuğun bir birey olduğunu unutmamalı ona saygı duymalı ve yaptığı her davranışı eleştirmemeliyiz.
l Akraba çocuğu, komşu çocuğu veya kardeşler arasında kıyaslama yapmak çocuğun diğerlerine karşı öfke dolu olmasın ayol açar. Bunun sonucunda çocuk diğerlerinden üstün olmak için kendince gerekli gördüğü konularda yalana başvurur.
l Çocuklara karşı fazla otoriter ve kuralcı olmamak önemlidir. Bu, çocukta kaygı oluşturur. Böyle bir ortamda çocuk, hata yapmaktan korkar ve çoğu zaman yalana başvurduğu görülür.
l Her zaman, her durumda çocuğunuzla sizinle her şeyi paylaşabileceği, size her şeyi rahatça anlatabileceği bir iletişim kurmanız önemlidir.